Tan iyo markii ay ciidamada AMISOM soo galeen Soomaaliya sanaddii 2007-dii waxey abuurayeen aragtiyo kala duwan oo laga qaadanayay, dad ayaa u arkay kuwa badbaadinaya dadka iyo dalka Soomaaliya, iyaguna waxey isugu yeereen Ciidamo nabad ilaalin, dad kalena waxey u arkayeen cadow hor leh oo dhibaato ku ah Diinta, Dadka iyo Dalka.
Si iyaguna ay u xaqiijiyaan iney yihiin dad wanaag ka shaqeynaya waxey isku dayeen in dagaalka ay barbar socodsiiyaan waxa ay ugu yeereen gargaarka iyo taakuleynta, iyagoo cusbitaallo ka dhex furay xeryahooda, meelaha qaarna ka sameeyay ceelal biyo.
Laakin 10 sanadood ka dib waqtigii ay dalka soo galeen, waxaa muuqanaya in dadka badankod ay fahmeen wajigooda dhabta ah, waxaana ka sokow dhibaatadii ay ku geysteen aaladaha dagaalka ee burburka, gumaadka iyo dhibaateynta leh, waxaa soo ifbaxay in xittaa xarumihii ay gargaarka ku sheegeen sida Cusbitaallada ay ahaayeen meel dadka lagu furto, haweenka lagu kufsado, cudurradana lagu baahiyo.
Warbixin cusub oo ay faafisay hey’ad reer galbeed ah oo lagu mahacaabo International Policy Digest (IDP) ayaa daaha ka qaadday tacadiyada xagga jinsiga ah ee ciidamada Shisheeyuhu ka geysanayaan gudaha meelaha ay ka dhigteen cusbitaallada, iyagoona dadka danyarta ah kaga faa’iideysanaya baahida ay qabaan.
Warbixinta ayaa si faah faahsan u soo bandhigtay hooyo Soomaaliyeed oo dhibbane ah, isla markaana kufsi kala kulantay sarkaal ka mid ah ciidamada Afrikaanta waqti ay gabadheeda caafimaad u geysay Cusbitaalka Ciidamada shisheeye ee Muqdisho.
Iyadoo ay adag tahay in dhibbanayaasha xagga kufsiga ay bixiyaan xogta dhibtooda, ayaa hadane warbixintu waxey leedahay urur haween oo maxalli ah inuu ka saaciday la kulanka hooyada Soomaaliyeed ee kufsiga la kulantay taas oo magaceeda loo adeegsanayo Zahra.
Galab casir liiq ah, ayaa wariyaha warbixintan wuxuu sheegayaa iney gaareen guriga Zahra oo ahaa dhisme burbursan oo ku yaalla degmada qadiimiga ah ee Xamarweyne, sida guriga ka muuqatay, reerku wuxuu ahaa mid danyar ah.
Maama Caasho, oo warbixintu ay sheegeyso iney maamusho urur u dooda dhibbanayaasha kusfiga, ayaa soo kaxeysay wariyaha warbixinta qoray, waxeyna la kulansiisay reerka Zahra, si xaaladdeeda adduunka loogu soo bandhigo.
Qol gees ah oo guriga ka mid ah ayaan fadhiisannay, halkaas oo marki u horeysay ay isheydu qabatay gabar xijaaban oo aad u argagaxsan, naxdin iyo qajil ay ka hor istaageyso xittaa iney codka kor u qaaddo, “ Zahra..waa kan wariyihii aan ku sheegay” ayay tiri Maamo Caasho, oo ku sii dartay “ Ha cabsannin, xaaladdaada ayuu adduunka u bandhigayaa”.
Iyadoo indho shaki muujinaya ku eegeysa Notebookeyga, ayay Zahra madaxa u ruxday oggolaannsho, si ay uga jawaabto su’aalaheyga, waxeyna qisadeeda ku billowday halkii ay ka soo bilaabaty.
Iyadoo gacanta ku taageysa ilmo yar oo dhismaha ku cayaarayay ayay tiri “ gabadheyda ayaa iga xanuunsatay, mana heli Karin lacag aan daawo ugu gato, waxaan maqlay in Cusbitaalka AMISOM ay lacag la’aan wax ku daweynayaan, waana u qaaday”.
Zahra, ka sokow xanuunka gabadheeda, iyadu qudheeda Uur ayay laheyd, wayna xanuunsaneysay.
Warbixintu waxey sheegeysay in ujeedka ka danbeeyay sameynta Cusbitaallada AMISOM ay tahay in dagaalka maskaxda iyo quluubta looga guuleysto dhinacyada diiddan AMISOM, balse waxey ku sii dareysay warbixintu in dumarka goobahaasi tagaya ay mar waliba u banbaxsanaayeen kufsi ama gacma-gacmeyn ay kula kacaan Ciidamada iyo saraakiisha AMISOM ee goobahaasi jooga.
Zahra, ayaa markii ay tagtay Cusbitaalka waxey warbixin ka dhiibtay xanuunkeeda iyo midka gabadhheeda, iyadoo turjumaan Soomaali ah uu warkeeda u sii fasirayay dhaqtar ka tirsan Ciidamada AMISOM.
Xoogaa Boorash ah ayay siiyeen gabadha oo ay dhaheen waa iney cuntaa, anigana waxey I geeyeen meel teendho weyn ah oo ay igu dhaheen sug, waa lagu imaanayaa, sidaas ayay Zahra u sheegtay wariyaha warbixinta.
Halkii ay ka sugeysay dawo xanuunkeeda ay kaga bogsato, waxey la soo laabatay xanuun kale iyo qarracan, wayna xusuusataa dhawaqa tallaabooyinka sarkaalkii ku soo socday teendhada, ee daawo badalkeeda u soo jiheystay inuu kufsi kula dhaqaaqo, ka dibna handadaad ugu daro.
Mid Turjumaan Soomaali ah ayaa ugu horeyn isku dayay inuu Zahra ku qanciyo falkaas foosha xun, balse diidmadeedii iyo ooyinteedii waxaa mar qura qaaddacay nin madow oo xooggan oo inta Turjumaanka iska bax ugu baaqay hadane iyada xoog la soo galay, sida ay warbixintu sheegeyso, waxey Zahra awoodi weysay dareenkaas murugada iyo qarracanka leh iney la wadaagto dadkeeda.
“Anigaa qaladka lahaa, anigaa dhibkaan doontay, maxaan ka doonay gaaladaas” ayay ku ooysay, Maamo Caasho oo dhankeeda fadhisay ayaa ku aamusisay “ Ha dhihin saas, waa qadar Rabbi oo kugu dhacday”.
Zahra waxey tiri waxaan xusuustaa gaalkii i kufsaday inuu I dhahay “ Haddaa qof u sheegto, waan ku dilayaa”.
Arrinta la yaabka leh ee warbixintu sheegtay ayaa ah in Saraakiisha Soomaalida ee DF-ka aysan sinnaba u ogoleyn eedeynta Ciidamada AMISOM iska daaye iney dhageystaan tacaddiyada kufsiga ah ee ay kula kacayaan dumarka Soomaaliyeed.
Wariyaha warbixinta ayaa yiri markii aan weydiiyay Zahra haddii ay masuuliyiinta DF-ka u sheegtay dhibaatadeeda ayay iigu jawaabtay maya, Maamo Caasha ayaa ku sii dartay “War kuwaas iyagaaba gaashaan u ah kuwaan kufsiga geysanaya”.
Balse, hadalka maamo Caasho aniga ayaaba toos u arkay markii aan tagay xarun Booliska ah oo aan su’aalo ka weydiiyay arrimaha kufsiga ay geystaan AMISOM, waxaa ii soo baxday in sharciga Soomaaliya uusanba qaban AMISOM iyo xattaa turjumaannadooda Soomaalida ah.
Ka sokow in magaceyga lagu daro liiska saxafiyyiinta arimaha gaarka dabagala ee mustaqbalka taas halis ku keento, waxaa dhammaan weydiimaheygii ay la kulmeen diidmo iyo in kuwa qaar ay ku soo gaabsadaan oraahdan caanka ah ee mar waliba lagu celceliyo “ Waan dadaaleynaa inta tabarteena ah, waana baareynaa arrinka”.
Laakin sarkaal Boolis ah ayaa digniin toos ah I siiyay isagoo I dhahaya “ Wariyeyaashiina ajaanibta ah, waxaad u baahan tihiin wax badan inaad ka barataan xaaladda, oo aad joojisaan dacaayadaha”
Wuxuu ku sii daray “ Waxani waa dacaayadihii Al-Shabaab, ee haddii aad badbaado rabtid, afkaaga ha laga nabad galo”.
Warbixinta ayaa ugu danbeyn sheegeysa in ciidamada AMISOM ay si weyn uga faa’iideystaan meelaha Kaamamka qaxootiyada ee xeryahooda ku dhow iyo goobaha ay ku sheegaan caafimaadka, waxaana xittaa falalka kufsiga lagula kacaa mararka qaar gabdho 12-jirro ah.
Ugu danbeyntii waxey warbixintu gaareynaa gunaanad ah in dumarka Soomaaliyeed ay uga dhigan yihiin ciidanka shisheeye sida qaniimo dagaal, waa hanti aad xoog ku qaadatay, oo sida aad doonto aad ka yeeli karto.
Xigasho Radioalfurqaan.com
Calamada.com
